C?ng thng tin ?i?n t? tr??ng THPT ??c Tr?nghttp://thptductrong.edu.vn/home/uploads/logodt.png
Thứ tư - 25/10/2023 05:57
T gic m?t s?ng Vi?t Nam (Danh php khoa h?c: Rhinoceros sondaicus annamiticus) l m?t phn loi c?a loi t gic m?t s?ng (Rhinoceros sondaicus) phn b? ? Vi?t Nam s?ng ? Vi?t Nam, Lo, Campuchia, t?i c? Thi Lan v Malaysia.
Thu?t ng?Annamiticus b?t ngu?n t? tn g?i Annamite c?a dy Tr??ng S?n ? ?ng D??ng, m?t ph?n khu v?c phn b? c?a loi ny, chng cn bi?t v?i tn T gic Java Vi?t Nam hay cn g?i ??n gi?n l T gic Vi?t Nam v Vi?t Nam ch? c loi ny, ng??i Xting g?i chng l Pai-ro-mhai. Phn tch di truy?n cho th?y r?ng hai phn loi cn t?n t?i ? Vi?t Nam v Indonesia ? c cng m?t t? tin chung cch ?y kho?ng ch?ng 300.000 ??n 2 tri?u n?m tr??c. Gi?ng t gic m?t s?ng ???c coi l b? tuy?t ch?ng t?i ??t li?n chu c?ng nh? ?ng Nam l?c ??a, cho ??n khi ng??i ta pht hi?n ra m?t c th? t gic b? s?n b?n vo n?m 1988 t?i khu v?c Ct Tin.
D ???c con ng??i quan tm b?o t?n nh?ng di?n tch c? tr c?a t gic v?n b? xm l?n 15% vo n?m 1990 v con s? t gic cn s?ng ? gi?m xu?ng ch? cn 5-8 con vo n?m 1999. Theo ?nh gi n?m 2000, c kho?ng 6.000 ng??i s?ng bn ra khu v?c V??n qu?c gia, ? cc vng bi b?i tri?n sng, mi tr??ng s?ng ?a thch c?a t gic, b?t ??u xm l?n ?? tr?ng la, c?ng thm v?i l?c l??ng ki?m lm b?o v? t ?i (d??i 20 ng??i), nn ng??i ta cho r?ng t gic Vi?t Nam ch? c th? t?n t?i trong vng t? 3-5 n?m n?a. Sau ? c? quan b?o t?n ??c tnh ch? cn 3-8 con t gic v c th? khng c con ??c no s?ng st. T gic Vi?t Nam sinh s?ng ? V??n Qu?c gia Ct Tin t?p trung ch? y?u trong ph?m vi kho?ng 5.000 ha r?ng trn ??a bn x Gia Vi?n. Trong ?, c th? t gic cu?i cng ? t?ng s?ng t?i khu r?ng Ct L?c, khu v?c pha b?c c?a V??n Qu?c gia Ct Tin. D tr??c kia ? t?ng ph? bi?n trn ton ?ng Nam , nh?ng sau Chi?n tranh Vi?t Nam, phn loi t gic Java Vi?t Nam ???c coi l ? tuy?t ch?ng. Nh?ng ph??ng php s? d?ng trong chi?n tranh ? tn ph nghim tr?ng h? sinh thi c?a khu v?c, v d? nh? s? d?ng bom napan, ch?t ??c da cam lm r?ng l, nm bom khng kch hay th? mn. Chi?n tranh ? ?em t?i cho n?i ?y hng lo?t nh?ng lo?i v? kh m ng??i ta c th? ti?p c?n v?i gi r?. Sau chi?n tranh, nh?ng ng??i dn ngho, n?u tr??c kia ch? dng h? b?y, nay l?i c nh?ng v? kh gy ch?t ng??i trong tay, gip h? tr? thnh nh?ng k? s?n b?t hi?u qu?. V??n Qu?c gia Ct Tin ???c nhi?u ng??i bi?t ??n b?i l khu b?o t?n ??ng v?t hoang d v t?ng c loi t gic m?t s?ng t?n t?i, trong khi ? loi ny ? tuy?t ch?ng ? khu v?c ??t li?n ?ng Nam nh?ng con t gic cu?i cng c?ng ? g?c ng tr??c ti?ng sng c?a ?m s?n b?n. M?t b?t ng? khi m?t con t gic ci tr??ng thnh b? b?n ch?t vo n?m 1988. Tin ny ph?n bc gi? ??nh r?ng t gic ? tuy?t ch?ng t?i Vi?t Nam. N?m sau, t?c n?m 1989, cc nh khoa h?c ??n kh?o st khu r?ng mi?n Nam Vi?t Nam ?? tm d?u hi?u v? nh?ng con s?ng st cn l?i ? pht hi?n d?u v?t m?i c?a t nh?t 15 con t gic sinh s?ng trong khu v?c d?c sng ??ng Nai. Do m?c ?? quan tr?ng c?a qu?n th? ny nn khu v?c chng s?ng ? tr? thnh Khu b?o t?n t gic Ct L?c vo n?m 1992, sau ? ? sp nh?p vo V??n qu?c gia Ct Tin n?m 1998, tuy nhin hai khu v?c ny l?i b? ng?n cch b?i cc khu ??t nng nghi?p v m?t con ???ng n?i gi?a cc lng ? chia c?t mi sinh c?a qu?n th? t gic. Ngy 29 thng 4 n?m 2010, ng??i ta pht hi?n m?t con t gic ? b? k? s?n tr?m b?n ch?t t?i v??n qu?c gia Ct Tin. WWF ? ?i?u tra v k?t lu?n con t gic khng ch?t do nguyn nhn t? nhin, v n ?ang ? tu?i tr??ng thnh t? 15-25 tu?i. T gic th??ng s?ng th? 40 n?m, n ch?t do v?t th??ng ??n gy ra, v?t th??ng do vin ??n ? chn, b? b?n kho?ng h?n 2 thng tr??c khi con v?t ch?t, t gic b? ch?t do v?t th??ng t? vin ??n. Vin ??n ? gy ra cc v?t th??ng r?ng mi?ng, d?n ??n th??ng t?n n?ng, nhi?m trng v lm n t li?t khng di chuy?n ???c nhi?u thng tr??c khi ch?t. Nh?ng k? s?n tr?m d? dng l?n theo d?u v?t c?a m?t con t gic b? th??ng v khng lo?i tr? kh? n?ng n ? b? b?n ti?p sau ?. M?c d ??ng c? gi?t con t gic ny ch?a ???c xc ??nh, nh?ng c kh? n?ng n b? gi?t ?? l?y s?ng v s? d?ng lm ?ng d??c v s?ng t gic ? b? c?a v l?y m?t. ?y ???c xem l m?t tin bu?n cho ngnh b?o t?n h?c Vi?t Nam. Qu? WWF mu?n chnh ph? Vi?t Nam ?i?u tra kh?n c?p ?? tm ra th? ph?m. ??n thng 10 n?m 2011, Qu? Qu?c t? B?o v? Thin nhin cho bi?t con t gic ? l con t gic cu?i cng t?i Vi?t Nam, v hi?n t?i loi t gic Java ? tuy?t ch?ng t?i Vi?t Nam. Qu? B?o t?n T gic Qu?c t? (International Rhino Foundation- IRF) c?ng ? kh?ng ??nh tin ny. Hi?n nay, chng ???c cng b? l ? tuy?t ch?ng khi c th? t gic cu?i cng ? b? b?n h? vo thng 4 n?m 2010, l d?u ch?m h?t cho nh?ng n? l?c b?o t?n c?a qu?c t? v? loi t gic ny. Xc t gic ???c bo ch th? gi?i ??a t?i trong cc bi vi?t v? n?n bun bn s?ng t gic ???c cho l xu?t pht t? Vi?t Nam. Th?t b?i trong vi?c tm v c?u h? con t gic cu?i cng ? Ct Tin nay ???c l gi?i l do thi?u gi?i php t?ng th?, thi?u s? h?p tc c?a cc ban ngnh h?u quan v ??n nay v?n ch?a tm ra ai ? b?n con t gic.